Ogród bez podlewania

Żeby żyć, rośliny muszą pić. Bez wody nie ma życia. Ale nie każda roślina potrzebuje jej równie dużo. Przeczytaj, co posadzić i jak gospodarować wodą, by ogród był piękny, a koszt nawadniania jak najniższy.

Oszczędzanie wody w ogrodzie możesz prowadzić kilkutorowo:

Magazynując deszczówkę. Musisz zainstalować odpowiednie zbiorniki gromadzące wodę.
Odprowadzać wodę z opadów bezpośrednio na rabaty. Potrzebujesz żwirowych rynsztoków.
Ograniczając zużycie wody sadząc odporną na suszę zieleń. Polecamy rośliny o głębokim systemie korzeniowym, albo takie, które są przystosowane do czasowych deficytów wody.

Czy tradycyjne podlewanie ogrodu jest konieczne?

Nie, jeśli zaprojektujesz ogród pod rośliny, które mają minimalne wymagania co do ilości wody. Możesz zapomnieć o konewkach, wężach, zraszaczach i automatycznych systemach nawadniających. Zamiast tego skup się na zagospodarowaniu naturalnych opadów, którymi zasilisz rabaty. Zastanów się, jak wykorzystać potencjał wód gruntowych.

Pomyśl o posadzeniu drzew. Głównym wyznacznikiem odporności na niedobory wody u roślin jest głębokość ich systemu korzeniowego. W przypadku drzew sięga on około 90 cm w ziemię. Dlatego drzewa zwykle już w rok po posadzeniu nie wymagają podlewania. Pamiętaj: różne gatunki drzew lubią gleby o różnej wilgotności. Ale, nawet jeśli w Twoim ogrodzie dominuje suchy piach, nie jesteś skazany tylko na sosny, osiki czy brzozy. Wiele gatunków toleruje zarówno okresowe zalewanie, jak i dłuższe okresy suche. Należą do nich np.: topole, olchy, a nawet platany.
Sięgnij po rośliny z suchych stref klimatycznych. Część rozpoznasz po srebrnym zabarwieniu liści, który nadają im włoski lub woski chroniące liście przed przesuszeniem. Ograniczysz w ten sposób konieczność częstego podlewania ogrodu. Ciekawostka: odporne na susze są też np. tulipany, dla których faza sucha jest niezbędna do przetrwania (aby nie zgniły ich cebule).
Wykorzystaj rodzime sukulenty. To rośliny magazynujące wodę w mięsistych liściach. Są to np. rozchodniki, o zielonych czy czerwonych liściach.

Jak zaprojektować „ogród bez podlewania”?

Wybierz rośliny przystosowane do rodzaju gleby i nasłonecznienia w Twoim ogrodzie. Informacje na ten temat znajdziesz na etykietach roślin. Możesz też poprosić o pomoc sprzedawcę.

Pomyśl o założeniu ogrodu deszczowego. To nieco obniżony teren na działce, gdzie w naturalny sposób będzie się gromadzić woda deszczowa. W jego otoczeniu możesz sadzić rośliny mniej odporne na suszę. Ogród deszczowy to niewielki koszt a duża oszczędność wody.

Zaplanuj łąkę kwietną. Kwiaty mają dłuższy system korzeniowy niż trawy. Są też wyższe, dlatego zacieniają wierzchnią warstwę ziemi, która nie wysycha tak szybko (linkowanie do łąki kwietnej).

Ogranicz trawnik do minimum, wyznacz przestrzeń, która jest Ci potrzebna do rekreacji. Trawa na trawniku korzeni się płytko. Znaczna część korzeni znajduje się zaledwie na głębokości 5 cm pod ziemią. Niepodlewana podczas upałów trawa bardzo szybko wysycha. Utrzymanie w naszym klimacie nisko koszonego trawnika jest kosztowne.

Pamiętaj o ściółkowaniu gleby. Użyj do tego przekompostowanych wiórów drzewnych, kory lub słomy. Przyda się warstwa o grubości min. 5 cm, ale najlepiej się sprawdzi taka 8–10-centymetrowa.
Ściółkowanie zapobiega utracie wilgoci, ale – co równie ważne – odżywia glebę. Kompostowanie świeżych wiórów, zrębków lub kory jest konieczne. Wióry zawierają garbniki, które spowalniają wzrost roślin.

Zadbaj o naturalny system rozprowadzania deszczówki (żwirowe rynsztoki, dreny). Bezkosztowo pomoże nawodnić kolejne obszary ogrodu.

Sadź gęsto rośliny. Będą jednocześnie chroniły glebę i siebie wzajemnie przed wysychaniem. Nie wierzysz? Zobacz jak rośnie zieleń na dzikich łąkach czy w lesie.

Sprawdzone rośliny ogrodowe niewymagające obfitego nawadniania

Za rośliny odporne na suszę możemy uznać te rosnące na piaskach. Mamy ich spory wybór:

Drzewa: sosny, brzozy, topole, osiki, złotokapy pospolite, glediczje trójcierniowe, jarząb i sofora chińska (czyli perełkowiec). 
Krzewy: jałowce, rokitniki czy tawliny jarzębolistne. 
Trawy ozdobne pochodzące ze stepów i prerii. Radzą sobie także w warunkach okresowego zalewania.  
Mieszanki łąk kwietnych, specjalnie dobrane do suchych warunków, poradzą sobie z brakiem wody.

Gatunki sucholubnych roślin możesz łączyć ze sobą. W ten sposób możesz uzyskać całkowicie naturalne łąki bylinowe albo rabaty z kępami kwiatów i traw. Pamiętaj o zasadzie kompozycji kaskadowej: wysokie rośliny z tyłu, średnie w środku, te najniższe na przodzie.

Jakie rośliny w zależności od nasłonecznienia ogrodu?

Funkie (hosty) do suchego i zacienionego ogrodu

Jeśli masz suchy i nasłoneczniony ogród

W takich warunkach dobrze poradzą sobie trawy, niektóre gatunki krzewów, ale też kwiaty.

Trawy: trzęślica modra i kolankowa, trzcinnik ostrokwiatowy, proso rózgowate, sporobolus różnołuskowy, miskant cukrowy (uwaga: silnie się rozrasta), wydmuchrzyca piaskowa (wydmowa trawa, która jednak jest bardzo ekspansywna i silnie się rozrasta), kostrzewa owcza, trawy z gatunku Butelua (tworzą delikatne, niewysokie kobierce).
Krzewy: jałowiec, rokitnik, żarnowiec.
Byliny: jeżówka, dyptam, ostrożeń, floksa, słoneczniczek szorstki, liliowiec, żeleźniak Russela, przegorzan, przetacznikowiec, starzec lekarski „Hummello”, szałwia w różnych gatunkach, rudbekia, dzielżan.

Jeśli masz suchy i zacieniony ogród

Większość roślin dobrze czujących się w cieniu pochodzi z lasów, w których wilgotność gleby i powietrza jest wysoka. Dlatego im bardziej suchy las, tym mniej w nim roślin runa i podszytu. Nawet mając tak ekstremalne warunki, nie musisz rezygnować z marzeń o pięknym ogrodzie. Co możesz posadzić?

Kwiaty: hosty (funkie), dąbrówkę rozłogową, tiarellę (na kwaśnych glebach), barwinka mniejszego, bodziszka korzeniowego, jasnotę gajowca, eurybię, bergenię, podagryczniki, konwalie, przywrotniki, marzankę wonną, śmiałka darniowego.
Krzewy i krzewinki: śnieguliczki (różne gatunki i odmiany), wiele gatunków paproci, np. narecznicę samczą, wietlicę japońską, poza tym – irgi, mahonie, porzeczki alpejskie, suchodrzewy tatarskie, szakłaki, kruszyny pospolite, trzmieliny (w tym zimozielone).

Jak dobrze podlewać ogród bez systemu nawadniania?

Zasady podlewania ogrodu da się ująć w dwóch ogólnych punktach: należy nawilżyć glebę do głębokości występowania korzeni oraz podlewać jak najrzadziej. Uwaga – nie wszystkie miejsca w ogrodzie podlewamy w ten sam sposób.

Raz na 3 dni podlewaj trawniki. Raz na tydzień krzewy i delikatne, wilgociolubne byliny. Drzew starszych niż rok, łąk kwietnych i rabat ze stepowymi trawami – nie podlewaj w ogóle.
Latem codziennie podlewaj warzywa i ogrody zakładane na dachach. Chyba że masz tam tylko rozchodniki.
Trawniki nawadniaj tak, by zwilżyć glebę do głębokości 10–15 cm. Krzewy i rabaty podlewaj rzadziej, ale większą ilością wody, tak, by gleba była nawilżona do głębokości 15–20 cm.
Jak sprawdzić, ile wody lać? Wykop dołek w miejscu, gdzie nie zniszczysz żadnej rośliny i sprawdź, na jakiej głębokości jest wilgoć.

Wystawione na słońce donice szybko wysychają. Posadzone w nich rośliny zazwyczaj potrzebują codziennej dawki wody. Najlepiej dostarczaj ją albo doglebowo – pistoletem z wąskim strumieniem wody, albo stosując mikronawadnianie, czyli kroplowniki rzędowe lub indywidualne.
Podlewaj ogród wieczorem, w nocy lub przy zachmurzeniu. Po pierwsze chłód gleby powoduje mniejsze straty z powodu parowania, po drugie – unikniesz „poparzenia” liści przez krople wody zbierające się na liściach i ogniskujące promienie słoneczne. Unikaj polewania wodą liści, nawet jeśli podlewasz po zmroku. Na mokrych liściach łatwiej rozwijają się choroby grzybowe.

Ilość wody przeznaczonej do podlewania zależy od rodzaju gleby. Im jest bardziej piaszczysta, tym mniej wody zatrzymuje i wymaga większego nawodnienia. Z kolei gleba gliniasta przy dłuższym przesuszeniu może wytworzyć na wierzchu zbitą, nieprzepuszczalna skorupę, którą trudno nawilżyć, a przy zbyt obfitym podlaniu zatrzymuje zbyt dużo wody. Utrudnia to dostęp tlenu do korzeni, a poza tym zalane korzenie roślin bardzo szybko gniją, co powoduje zamieranie roślin. Rozwiązanie: musisz podlewać częściej i mniej obficie
Podlewaj rośliny intensywnie tylko w pierwszych tygodniach lub miesiącach po posadzeniu (drzewa przez rok po posadzeniu) – do momentu ukorzenienia. Później tylko wtedy, gdy zauważysz objawy więdnięcia liści, czyli wiotkość i brak elastyczności, ale jeszcze nie schnięcie.

W przypadku podlewania automatycznego zaplanowanie idealnej dawki wody dla ogrodu jest prostsze. Osoba montująca instalację musi wykonać obliczenia i skalibrować odpowiednio system. Powinna także założyć czujnik deszczu, który wyłączy system w czasie opadów. Jeszcze lepszą metodą jest zastosowanie doglebowych czujników wilgoci, które dostosowują podlewanie do rzeczywistego stopnia nawilżenia gleby. To dlatego, że sama obserwacja pogody nie zawsze wystarcza – nagły, gwałtowny opad często nie nawilża gleby tak skutecznie jak całodzienna mżawka.
Lekki stres z okresowym niedoborem wody spowoduje, że rośliny wytworzą głębszy system korzeniowy i będą lepiej pobierały wodę z głębszych warstw gleby. Pamiętaj, że rośliny, które nawadniasz systematycznie, korzenią się płycej, przez co są mniej odporne na suszę. W takim przypadku nagłe zaprzestanie podlewania może doprowadzić do dużych strat.