Planujesz założyć ogród, ale nie wiesz jak? Zastanawiasz się, od czego zacząć? Chcesz wiedzieć, ile kosztuje projekt ogrodu i wykonanie? Potrzebujesz projektanta krajobrazu czy wykonawcy? Zanim popełnisz błędy, które będą cię drogo kosztować, dowiedz się, jak zaprojektować ogród.
Jeżeli myślisz, że założenie ogrodu oznacza dobór roślin i zasianie trawnika — jesteś w błędzie. To tak, jakby urządzenie mieszkania sprowadzić do malowania ścian i dokupienia ozdób. Być może takie wnętrze będzie ładne. Ale czy wygodne? Niekoniecznie. Bez przemyślanej kuchni nie będziesz mieć przyjemności z gotowania. Źle zaprojektowana łazienka z odpływem podłogowym będzie śliczna. I koszmarna w użytkowaniu. Garderoba niedopasowana do twoich potrzeb to wieczny bałagan w sypialni i przedpokoju.
Z ogrodem jest dokładnie tak samo. W tym tekście wyjaśnimy ci, jak zaprojektować ogród, który będzie ładny i przyjemny w użytkowaniu latami.
Dlaczego warto zaprojektować ogród?
Odpowiedź jest prosta: dla oszczędności czasu i pieniędzy. Założenie ogrodu to inicjatywa rozłożona w czasie. Żeby się nie zgubić, potrzebujesz planu działania w postaci projektu. Określa on zakres planowanych prac, ich kolejność, czas realizacji i koszty. Pozwala nie stracić z oczu celu w postaci wymarzonej kompozycji ogrodu.
Chodzenie na skróty to ryzyko dodatkowych wydatków związanych np. z ponoszeniem tych samych kosztów kilka razy. Wyobraź sobie sytuację, kiedy na szybko zasiejesz trawę, bez zrobienia odwodnienia, a kilka miesięcy później zamiast trawnika masz wielką kałużę. A kiedy już odbudujesz darń, orientujesz się, że właściwie to musisz ją znów zniszczyć, aby ułożyć kable oświetleniowe, nawadnianie czy ścieżkę. Projekt ogrodu pozwoli ci uniknąć takich wpadek.
Od czego zacząć projektowanie ogrodu?
Od zweryfikowania założeń. Po pierwsze — zapomnij o gotowym projekcie ogrodu. Plany ogrodów, jakie znajdziesz w sieci, sprawdzą się tylko w idealnym, wirtualnym świecie. Nie odnoszą się do mikroklimatu, otaczającego świata roślin i zwierząt. I najważniejsze — jest oderwany od potrzeb twoich i twoich bliskich.
Chcesz mieć dobry projekt ogrodu, zacznij od określenia dwóch fundamentalnych kwestii:
jakie masz warunki w ogrodzie;
jak chcesz w nim spędzać czas.
Warunki w ogrodzie, czyli — jak mówią specjaliści — uwarunkowania siedliskowe. Składa się na nie mnóstwo elementów, takich jak klimat w danym regionie, rodzaj nasłonecznienia, ukształtowania terenu, typ gleby, wielkość działki czy nawet styl zabudowy.
Potrzeby i oczekiwania dotyczą wszystkich użytkowników ogrodu, nie tylko dorosłych, ale i dzieci, nastolatków, zwierząt, które z niego korzystają.
Do ich określenia potrzebujesz realnie ocenić, ile masz czasu na pielęgnację zieleni, czy ogród ma być hobby, czy miejscem relaksu wśród zieleni i ile pieniędzy możesz wydać na jego pielęgnację. Zastanów się, w jaki sposób chcesz w nim spędzać czas w perspektywie lat.
Projekt ogrodu to czas prototypowania i poszukiwania najlepszej dla ciebie drogi do urządzenia własnego zakątka zieleni.
Kiedy zacząć projektowanie ogrodu?
Z planami urządzenia działki nie czekaj też do wiosny. Kiedy przyroda zacznie się budzić do życia, może być już za późno na opracowywanie koncepcji zazielenienia terenu.
Zabierz się do pracy najpóźniej na przełomie roku. Im więcej dasz sobie czasu, tym lepiej.
Jak samemu zaprojektować ogród?
Projektowanie ogrodu wymaga uważności, zmysłu obserwacji, cierpliwości i… dobrego planowania. Planując swoją pracę, powinieneś uwzględnić następujące kroki:
Zbieranie danych - rozejrzyj się dokładnie w terenie
- wykonanie planu działki (czasem wymaga to wsparcia geodety);
- analizę uwarunkowań środowiska i otoczenia, w tym rodzaju gleby, nasłonecznienia, wody gruntowej, powiązań widokowych (czyli który widok jest ładny, a który brzydki), elementów otoczenia, które warto podkreślić;
- analizę istniejącej zieleni — drzew, runa, krzewów, które rosną na działce.
- Ten etap kończy naniesienie istniejących obiektów na plan. W ten sposób określisz ramy w których będziesz pracować.
Koncepcja - czas na kreację
- określenie oczekiwań i potrzeb użytkowników
- podział terenu na funkcjonalne obszary, np. miejsce na grill,
kącik relaksu, warzywnik pod domowe uprawy;
- zaplanowanie stylu ogrodu uwzględniającego czynniki środowiska i funkcje, jakie ma spełniać; przemyślenie charakteru poszczególnych elementów ogrodu.
- zarządzanie istniejącą zielenią, czyli które z zastanych roślin chcesz zostawić, a które należy usunąć;
- dobór wyposażenia ogrodowego;- projekty nawierzchni, altan, zbiorników wodnych;- rodzaje odwodnienia, magazynowania deszczówki, nawadniania;
- projekt nasadzeń, czyli gdzie i jakie rośliny chcesz posadzić;
- lista potrzebnych materiałów i planowanych prac w formie tabelki. Ułatwi to określenie kosztów i ich ewentualne rozłożenie na etapy. Obawiasz się, że bez odpowiedniego programu nie zaprojektujesz ogrodu? Spokojnie: wystarczą kartka, linijka i kilka kredek.
Jak narysować projekt ogrodu?
Do wykonania najprostszego projektu wystarczą: miarka, kartka papieru, linijka, ołówek i kalkulator.
Małe ogrody rysujemy w skali 1:100, co ułatwia przeliczanie (1 cm = 1 m). Duże w skali 1:200 a parki nawet 1:500.
Na planie powinny się znaleźć: obrys budynku, ogrodzenie, nawierzchnie, istniejące drzewa i krzewy wraz z zasięgiem ich koron oraz wszystkie inne elementy, które chcesz pozostawić w ogrodzie. Pomiń elementy, które chcesz zlikwidować.
Narysowany plan skopiuj w kilku egzemplarzach lub rysuj na planie, nakładając na niego przezroczystą kalkę. W razie zmian w koncepcji nie będziesz musiał rysować wszystkiego od początku. Na gotowym planie określ kierunki świata. Będzie to potrzebne do analizy zasięgu cienia w ogrodzie w ciągu dnia z uwzględnieniem pór roku. W ich określeniu pomoże obserwacja w terenie.
Jak urządzić ogród?
Czas na rozmieszczenie funkcji w ogrodzie i przypisanie im rozmiarów potrzebnej przestrzeni. Zastanów się na przykład:
- jakiej wielkości będzie altana;
- ile osób ma usiąść przy stole ogrodowym;
- jak dużo miejsca zajmie huśtawka lub piaskownica;
- ile grządek będzie w warzywniku;
- ile potrzebujesz miejsca do grania w gry na trawie i jakie będą to gry.
W ten sposób, punkt po punkcie, opracujesz wszystkie niezbędne elementy projektu. Zamiast wykonywać kolejne rysunki, możesz wyciąć prostokąty odpowiadające wielkości planowanych elementów i ułożyć je jak puzzle na planie ogrodu. Rozmieszczając je, zastanów się, które funkcje powinny ze sobą sąsiadować, a które chcesz oddzielić. Które elementy powinny być blisko domu, a które mogą być w oddaleniu.
Kiedy masz już wstępnie uporządkowany plan ogrodu, pora przejść do części jego urządzania. Zastanów się, w jaki sposób połączysz wyodrębnione obszary i co będziesz widzieć, korzystając z nich. Na tym etapie przydadzą ci się sznurek i paliki. Z ich pomocą roboczo wytyczysz plan w realnym terenie. Poświęć trochę czasu na przechadzkę po tym "roboczym" ogrodzie i spróbuj wyobrazić sobie, jak może wyglądać.
Jakie rośliny posadzić w ogrodzie
Czas wrócić do projektu. Zajrzyj do internetu i poszukaj inspiracji. Stwórz moodboard — kompozycję zdjęć ogrodów, które przyciągnęły twoją uwagę. Spróbuj nanieść je na projekt. Tak przygotowany możesz wyruszyć na poszukiwanie roślin do nasadzeń. Odwiedź kilka szkółek i popytaj o kwiaty, krzewy i drzewa, które sprostają wymaganiom twojego ogrodu. Na bieżąco zestawiaj zdjęcia wybranych roślin i wyposażenia ze zdjęciami inspiracji.
Jeśli umiesz posługiwać się dowolnym programem do rysunku technicznego (np. Freecad, Sketchup), możesz wszystkie te czynności wykonać w komputerze. Moodboard można tworzyć w aplikacjach typu Miro lub Pinterest.
Płatne programy przeznaczone do projektowania ogrodów podpowiadają rośliny na konkretne stanowiska, jeśli podasz odpowiednie parametry, ale żaden z tych programów nie rozmieści za ciebie funkcji i nie zaproponuje kompozycji ogrodu. Charakter i styl ogrodu również musisz określić sam.
Czy potrzebujesz architekta krajobrazu?
Dobry architekt krajobrazu pomoże ci w odpowiedzi na pytania dotyczące twoich potrzeb. Zna wiele trików i rozwiązań, które pomogą zoptymalizować budżet, ograniczyć nakłady pracy i czasu na pielęgnację. Warto powierzyć projekt specjaliście, jeśli marzysz o altanie, basenie, stawie kąpielowym.
Zatrudnienie profesjonalisty opłaca się również, gdy masz pomysł na urządzenie ogrodu w konkretnym stylu. Dzięki swoim umiejętnościom architekt krajobrazu pomoże ci stworzyć pożądany krajobraz w dostępnych warunkach. Pomoc architekta krajobrazu przyda się z pewnością w przypadku, gdy masz dużą działkę z drzewami i skomplikowanymi warunkami przyrodniczymi (np. stawami, podmokłym terenem lub z dużymi różnicami terenu).
Na rynku dostępne są dwie możliwości współpracy z architektami krajobrazu:
- najpierw projektant, a następnie realizacja z firmą wykonawczą lub samodzielna;
- firma oferująca kompleksowo projektowanie i zakładanie ogrodów.
Jak znaleźć specjalistę do zaprojektowania ogrodu?
Jeśli masz naprawdę duży ogród, warto szukać osób, które są doświadczone w pracy z większymi obiektami, w tym parkami. Ważna jest wstępna rozmowa o oczekiwaniach i zakresie projektu. Jeśli będziesz mieć szczęście, uda ci się trafić na pasjonata, który ma indywidualne podejście do każdego tematu i nie kopiuje gotowych rozwiązań z projektu na projekt. Rzetelny projektant powinien przedstawić indywidualną wycenę projektu na podstawie informacji na temat działki oraz oczekiwań klienta. W skomplikowanych, dużych projektach,
przy trudnych warunkach gruntowych czasami konieczne jest spotkane na działce w celu ustalenia zakresu pracy projektanta.
Ile czasu zajmuje projektowanie ogrodu?
Projektowanie ogrodu przez specjalistę zwykle zajmuje kilka miesięcy. Dobrzy projektanci prowadzą kilka projektów naraz i rzadko mogą natychmiast podjąć się kolejnego zlecenia.
Weź pod uwagę, że być może będziesz musiał czekać kilka tygodni na rozpoczęcie prac. Zwłaszcza w okresie wiosennym, kiedy zdobycie doświadczonej firmy projektowej lub wykonawczej jest bardzo trudne.
Indywidualna koncepcja może powstać w ciągu miesiąca do dwóch od omówienia zakresu pracy. Dalszy ciąg pracy zależy od ilości wprowadzanych zmian do projektu i skali ogrodu.
Projekt wykonawczy, czyli jaki?
Wykonawczy projekt ogrodu określa wszystkie szczegóły i zasady wykonania prac budowlanych i ogrodniczych. Jego przygotowanie zajmuje profesjonalistom co najmniej miesiąc. Takie elementy jak stawy kąpielowe, zbiorniki wodne, skomplikowana rzeźba terenu, nawierzchnie będą dodatkowo wydłużać czas potrzebny na projektowanie.
W przypadku konieczności wykonania pomiarów geodezyjnych lub inwentaryzacji istniejącej zieleni czas ten jeszcze się wydłuży. Budowa dużych altan czy stawów może też wymagać zgłoszenia lub pozwolenia na budowę. Duże stawy naturalne wymagają również pozwolenia wodno-prawnego, co dodatkowo wydłuża czas na przygotowanie projektu.
Najbezpieczniej jest rozpocząć poszukiwania architekta na rok przed planowaną budową. Ten czas pozwoli również na zarezerwowanie ekipy wykonawczej i uwzględnienie nieprzewidzianych okoliczności.
Zamiast projektanta ekspert od realizacji?
Jeżeli oczekujesz jedynie uporządkowania działki, posadzenia żywopłotu czy założenia nawadniania, zwróć się bezpośrednio do profesjonalnych firm wykonawczych.
Mają doświadczenie i są specjalistami w swoich branżach.
Pamiętaj również, że czasem lepiej zostawić część ogrodu naturze, niż na siłę go projektować.
Takie miejsca przy niewielkiej interwencji często mogą zaoferować więcej pożytku niż najbardziej stylowy ogród.